Informacje ogólne dotyczące stosowania zasady wzajemnego uznawania i rozporządzenia (UE) 2019/515 ,  są dostępne na stronach internetowych portalu Your Europe (Twoja Europa), link: https://europa.eu/youreurope/index.htm.

Informacje i wyjaśnienia GUNB dotyczące udostępniania na terytorium Polski wyrobów budowlanych w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania:

Przepisy i procedury dotyczące stosowania przez państwa członkowskie zasady wzajemnego uznawania w indywidualnych przypadkach w odniesieniu do towarów objętych zakresem stosowania art. 34 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), które są zgodnie z prawem wprowadzane do obrotu w innym państwie członkowskim – określa rozporządzenie (UE) 2019/515 , które wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
Rozporządzenie to dotyczy m.in. stosowania zasady wzajemnego uznawania przez państwa członkowskie w indywidualnych przypadkach w odniesieniu do towarów lub aspektów towarów, które nie podlegają harmonizacji na poziomie Unii, a które zgodnie z prawem zostały wprowadzone do obrotu w innym państwie członkowskim (zob. art. 1 ust. 2, art. 2 ust. 1 i 2 lit. a rozporządzenia ww. rozporządzenia).
Więcej informacji dotyczących stosowania zasady wzajemnego uznawania można znaleźć na stronie internetowej Punktu Kontaktowego do Spraw Produktów, prowadzonego przez Ministerstwo Rozwoju: https://www.gov.pl/web/rozwoj/punkt-kontaktowy-do-spraw-produktow.
Do wyrobów budowlanych objętych ww. rozporządzeniem (UE) 2019/515, w przypadku ich udostępniania na polskim rynku krajowym zastosowanie ma również art. 5 ust. 3 ustawy o wyrobach budowlanych , dotyczący stosowania zasady wzajemnego uznawania na terytorium Polski. Z przepisu tego wynika bowiem, że wyrób budowlany nieobjęty zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych, o których mowa w art. 2 pkt 10 rozporządzenia (UE) Nr 305/2011 (3) (to jest nieobjęty normą zharmonizowaną w rozumieniu tego rozporządzenia ani europejskim dokumentem oceny) – może być udostępniany na rynku krajowym, jeżeli:
został legalnie wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz w Turcji
i jednocześnie jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie podstawowych wymagań (przedstawionych w załączniku I do rozporządzenia (UE) Nr 305/2011) przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
Wraz z wyrobem budowlanym udostępnianym na rynku krajowym dostarcza się informacje o jego właściwościach użytkowych oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób budowlany został wprowadzony do obrotu, instrukcje stosowania, instrukcje obsługi oraz informacje dotyczące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, jakie ten wyrób stwarza podczas stosowania i użytkowania. Powyższe informacje i instrukcje dostarcza się w języku polskim, co wynika z art. 7 ust. 3 i art. 7a ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim .

Przepisy regulujące wprowadzenie do obrotu i udostępnianie na rynku krajowym wyrobów budowlanych nie przewidują – przed wprowadzeniem do obrotu lub udostępnieniem wyrobów na rynku krajowym – dokonywania ich ocen przez żaden z organów administracji ani wymogu uzyskiwania uprzednich zezwoleń czy dopuszczeń, co dotyczy również udostępniania wyrobów budowlanych legalnie wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim.

Wyroby budowlane udostępnione na polskim rynku krajowym, w tym wyroby budowlane legalnie wprowadzone do obrotu w innym państwie członkowskim, mogą zostać objęte kontrolą, o której mowa w rozdziale 4 ustawy o wyrobach budowlanych . Kontrole te prowadzone są (przede wszystkim u sprzedawców) przez organy właściwe w sprawach wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu lub udostępnionych na rynku krajowym, to jest przez:
wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego,
Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Na podstawie ustaleń ww. kontroli, jeżeli to zasadne, są wszczynane i prowadzone postępowania w sprawie wyrobów budowlanych niespełniających wymagań określonych w ustawie o wyrobach budowlanych. W przypadku wyrobów budowlanych legalnie wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim – powyższe postępowania dotyczą przede wszystkim niespełnienia wymagań określonych w art. 5 ust. 3 ww. ustawy.
Podczas ww. kontroli i postępowań administracyjnych są odpowiednio uwzględniane przepisy art. 5 rozporządzenia (UE) 2019/515 , w tym oświadczenia o wzajemnym uznawaniu, dostarczane zgodnie z art. 4 powyższego rozporządzenia.
Natomiast przywołany przepis art. 5 ust. 3 ustawy o wyrobach budowlanych określa wymagania (w tym, w sposób ogólny, wymagania techniczne), jakie powinien spełniać wyrób budowlany, nieobjęty harmonizacją europejską określoną rozporządzeniem (UE) Nr 305/2011 , który został legalnie wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz w Turcji. W myśl bowiem ww. art. 5 ust. 3 ustawy, taki legalnie wprowadzony do obrotu wyrób budowlany może być następnie udostępniany na rynku krajowym, jeżeli jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Wraz z wyrobem budowlanym udostępnianym na rynku krajowym dostarcza się informacje o jego właściwościach użytkowych oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób budowlany został wprowadzony do obrotu, instrukcje stosowania, instrukcje obsługi oraz informacje dotyczące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, jakie ten wyrób stwarza podczas stosowania i użytkowania (informacje te i instrukcje należy dostarczyć w języku polskim).
Natomiast ww. przepisy techniczno-budowlane ustanowione zostały przede wszystkim rozporządzeniami wydanymi na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 lub pkt 2 ustawy – Prawo budowlane . Określają one warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie. Zatem wymagania dla wyrobów budowlanych, o których mowa wyżej, zależą od postanowień odpowiednich rozporządzeń, które odnoszą się do określonych rodzajów obiektów budowlanych, w których wyroby mogą być zastosowane. Zauważyć przy tym należy, że – wobec ustanowienia wymagań dla określonych elementów obiektu – wymagania dla wyrobów budowlanych mogą również zależeć od przewidywanego miejsca ich instalowania w tych elementach.
Wykaz powyższych warunków technicznych dostępny jest tutaj.
Jednocześnie wymaga podkreślenia, że możliwość zastosowania wyrobu budowlanego zgodnie z zamierzonym zastosowaniem, w konkretnym obiekcie budowlanym lub konkretnym elemencie (miejscu) danego obiektu budowlanego – mając na uwadze art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 10 ustawy Prawo budowlane – warunkują właściwości użytkowe danego wyrobu. Prawidłowe zastosowanie wyrobu budowlanego zgodnie z zasadami wiedzy technicznej powinno bowiem zapewnić spełnienie wymagań przepisów, w tym przepisów techniczno-budowlanych oraz wymagań podstawowych dotyczących obiektów budowlanych (określonych w załączniku I do rozporządzenia (UE) Nr 305/2011). Natomiast o możliwości zastosowania przy wykonywaniu robót budowlanych danego wyrobu budowlanego w konkretnym miejscu konkretnego obiektu budowlanego (niezależnie od kwestii, że wyrób ten powinien spełniać wymagania formalne dotyczące wprowadzenia go do obrotu), rozstrzygają – w oparciu o przepisy, w tym techniczno-budowlane, i zasady wiedzy technicznej – uczestnicy procesu budowlanego, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane, w tym przede wszystkim wykonujący samodzielne funkcje techniczne: projektant, kierownik budowy i inspektor nadzoru inwestorskiego.

Rozporządzenie (UE) 2019/515 przewiduje możliwość dobrowolnego sporządzenia Oświadczenia o wzajemnym uznawaniu. Zgodnie z art. 4 ust. 1 akapit pierwszy i trzeci ww. rozporządzenia, producent towarów lub towarów danego rodzaju, które są lub mają zostać udostępnione na rynku w państwie członkowskim przeznaczenia, może do celów wzajemnego uznawania sporządzić dobrowolne oświadczenie o zgodnym z prawem wprowadzeniu do obrotu towarów (zwane dalej „oświadczeniem o wzajemnym uznawaniu”) w celu wykazania przed właściwymi organami państwa członkowskiego przeznaczenia, że towary lub towary tego rodzaju zgodnie z prawem wprowadzono do obrotu w innym państwie członkowskim. Oświadczenie o wzajemnym uznawaniu musi mieć strukturę określoną w częściach I i II załącznika oraz zawierać wszystkie określone tam informacje.
Więcej informacji dotyczących ww. Oświadczenia o wzajemnym uznawaniu można znaleźć na stronie internetowej Punktu Kontaktowego do Spraw Produktów, prowadzonego przez Ministerstwo Rozwoju: https://www.gov.pl/web/rozwoj/punkt-kontaktowy-do-spraw-produktow.

Zgodnie z przepisami art. 30 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych, w wyniku kontroli u sprzedawcy, w przypadku stwierdzenia, że wyrób budowlany nie spełnia wymagań określonych w ww. ustawie, a więc także w przypadku niespełnienia wymagań określonych w art. 5 ust. 3 tej ustawy, właściwy organ wydaje postanowienie zakazujące dalszego udostępniania wyrobu budowlanego przez sprzedawcę, wyznaczając termin usunięcia określonych nieprawidłowości (art. 30 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy).
Na ww. postanowienie przysługuje zażalenie (art. 30 ust. 1a ustawy).
Natomiast w przypadku nieusunięcia w terminie nieprawidłowości określonych w postanowieniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 1, właściwy organ zakazuje, w drodze decyzji, obrotu wyrobem budowlanym (art. 30 ust. 2 ustawy).
Należy podkreślić, że zgodnie z art. 31a ust. 4 ustawy, postanowienia i decyzje (o których mowa w art. 30 ustawy) wydaje się w zależności od rodzaju stwierdzonych niezgodności wyrobu budowlanego z wymaganiami określonymi ustawą o wyrobach budowlanych oraz od stopnia zagrożenia powodowanego przez wyrób budowlany, mając na celu, w szczególności, zapobieżenie powstaniu zagrożenia lub usunięcie już istniejącego oraz zapewnienie bezpieczeństwa, zdrowia i życia użytkowników obiektów budowlanych, a także ochronę środowiska. Tym samym, gdy to uzasadnione rodzajem stwierdzonych niezgodności oraz stopniem ww. zagrożenia, właściwy organ nie wydaje powyższego postanowienia, lecz:
decyzję zakazującą dalszego udostępniania wyrobu budowlanego przez sprzedawcę oraz decyzję nakazującą wycofanie z obrotu tego wyrobu przez producenta (jego upoważnionego przedstawiciela) lub importera (art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy), albo
decyzję nakazującą wycofanie z obrotu wyrobu budowlanego przez sprzedawcę, jeżeli producent (jego upoważniony przedstawiciel) lub importer ma siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 30 ust. 1 pkt 3 ustawy).
Wszystkie ww. decyzje, na mocy przepisu art. 30 ust. 3 ustawy, podlegają natychmiastowemu wykonaniu.
Zgodnie z przepisem art. 31 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych, w wyniku kontroli u producenta (jego upoważnionego przedstawiciela) albo importera, w przypadku stwierdzenia, że wyrób budowlany nie spełnia wymagań określonych w ww. ustawie, a więc także w przypadku niespełnienia wymagań określonych w art. 5 ust. 3 tej ustawy, właściwy organ wydaje postanowienie zakazujące dalszego udostępniania wyrobu budowlanego, wyznaczając termin usunięcia określonych nieprawidłowości (art. 31 ust. 1 pkt 1 ustawy).
Na ww. postanowienie przysługuje zażalenie (art. 31 ust. 1a ustawy).
Natomiast w przypadku nieusunięcia w terminie nieprawidłowości określonych w postanowieniu, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1, właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, wycofanie z obrotu wyrobu budowlanego (art. 31 ust. 2 ustawy).
Należy podkreślić, że zgodnie z art. 31a ust. 4 ustawy, postanowienia i decyzje (o których mowa w art. 31 ustawy) wydaje się w zależności od rodzaju stwierdzonych niezgodności wyrobu budowlanego z wymaganiami określonymi ustawą o wyrobach budowlanych oraz od stopnia zagrożenia powodowanego przez wyrób budowlany, mając na celu, w szczególności, zapobieżenie powstaniu zagrożenia lub usunięcie już istniejącego oraz zapewnienie bezpieczeństwa, zdrowia i życia użytkowników obiektów budowlanych, a także ochronę środowiska. Tym samym, gdy to uzasadnione rodzajem stwierdzonych niezgodności oraz stopniem ww. zagrożenia, właściwy organ nie wydaje powyższego postanowienia, lecz:
decyzję nakazującą wycofanie z obrotu wyrobu budowlanego (art. 31 ust. 1 pkt 2), albo
decyzję nakazującą ograniczenie udostępniania wyrobu budowlanego użytkownikowi, konsumentowi i sprzedawcy (art. 31 ust. 1 pkt 3).
Wszystkie ww. decyzje, na mocy przepisu art. 31 ust. 3 ustawy, podlegają natychmiastowemu wykonaniu.
Ponadto, na podstawie art. 31a ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych, właściwy organ w decyzji nakazującej wycofanie z obrotu wyrobu budowlanego, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 i art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy, może także nakazać, odpowiednio, producentowi (jego upoważnionemu przedstawicielowi), importerowi lub sprzedawcy odkupienie wyrobu na żądanie osób, które faktycznie nim władają. W decyzji, o której mowa powyżej, właściwy organ może również nakazać powiadomienie przez stronę postępowania konsumentów lub użytkowników wyrobu budowlanego o stwierdzonych niezgodnościach z wymaganiami określonymi ustawą o wyrobach budowlanych, określając termin i sposób ich powiadomienia (art. 31a ust. 2 ustawy).
Wskazać także należy, że w myśl art. 31a ust. 3 ustawy o wyrobach budowlanych w przypadku wydania decyzji stwierdzającej, że wyrób budowlany nie spełnia wymagań określonych tą ustawą, właściwy organ może nakazać, w drodze decyzji, zniszczenie wyrobu budowlanego na koszt producenta (jego upoważnionego przedstawiciela), importera lub sprzedawcy, jeżeli producent (jego upoważniony przedstawiciel) lub importer mają siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o ile w inny sposób nie można usunąć zagrożeń spowodowanych przez ten wyrób.
Od wydanego przez wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego ww. postanowienia (na podstawie art. 30 ust.1 pkt 1 albo art. 31 ust. pkt 1 ustawy) stronie przysługuje prawo do wniesienia zażalenia do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia, za pośrednictwem wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, który wydał postanowienie (art. 141 i art. 144 w zw. z art. 129 § 1 i 2 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego ).
Strona niezadowolona z postanowienia wydanego przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia (art. 141 i art. 144 w zw. z art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego).
Natomiast od wydanej przez wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego decyzji stronie przysługuje prawo do wniesienia odwołania do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia, za pośrednictwem wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, który wydał decyzję (art. 129 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego).
Strona niezadowolona z decyzji wydanej przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji (art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego).
Strona, które nie chce skorzystać z prawa złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, może wnieść na decyzję skargę do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji. Skargę wnosi się za pośrednictwem Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (art. 52 § 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ).
Na podstawie przepisów rozporządzenia (UE) 2019/515 strony mają również możliwość skorzystania z Systemu rozwiązywania problemów rynku wewnętrznego (SOLVIT) oraz procedury rozwiązywania problemów, gdy kwestionują decyzje administracyjne ograniczające dostęp do rynku lub odmawiające tego dostępu. SOLVIT jest usługą świadczoną przez administracje krajowe w każdym państwie członkowskim, ukierunkowaną na znalezienie rozwiązań dla osób i przedsiębiorstw w przypadku gdy organy publiczne w innym państwie członkowskim naruszyły ich prawa. Centrum SOLVIT Polska jest obecnie umiejscowione w Ministerstwie Rozwoju, Departamencie Spraw Europejskich.
W przypadku gdy podmiot gospodarczy, którego dotyczy decyzja administracyjna, przedłożył tę decyzję w SOLVIT oraz, podczas trwania procedury w ramach SOLVIT, centrum krajowe lub centrum wiodące zwraca się do Komisji o wydanie opinii, aby pomóc w rozwiązaniu sprawy, centrum krajowe i centrum wiodące przekazują Komisji wszelkie stosowne dokumenty dotyczące danej decyzji administracyjnej. Po otrzymaniu wniosku, Komisja ocenia zgodność tej decyzji administracyjnej z zasadą wzajemnego uznawania oraz z wymogami określonymi w rozporządzeniu.
W terminie 45 dni roboczych od otrzymania wniosku, Komisja kończy ocenę i wydaje opinię. W stosownych przypadkach w swojej ocenie Komisja określa wszelkie problemy, którymi należy się zająć w ramach sprawy w systemie SOLVIT, lub przedstawia zalecenia mające pomóc w rozwiązaniu sprawy. Opinię Komisji przekazuje się za pośrednictwem odpowiedniego centrum SOLVIT zainteresowanemu podmiotowi gospodarczemu i odpowiednim właściwym organom. Komisja przekazuje tę opinię wszystkim państwom członkowskim. Opinię uwzględnia się podczas trwania procedury w ramach SOLVIT.